GOIRLE – Stijn Hilgers uit Goirle viel op als schaapherder. Idealistisch, eigenzinnig. Hij liep er op stuk. De documentaire ‘Schapenheld’ toont het onverbloemd.
Schapen poepen. Soms ook op de stoep. Dat kan nou eenmaal gebeuren wanneer een herder met z’n kudde door een dorp gaat, op weg naar de volgende graasplek.
Stijn Hilgers’ dieren deden het in Poppel. Voor hem geen punt, voor de eigenaar van een ijssalon wel. Het is een veelzeggend onderdeeltje van ‘Schapenheld’, de indringende documentaire die Ton van Zantvoort over herder Hilgers maakte. Op zaterdag 17 november gaat die in première op het IDFA-festival in Amsterdam.
We zien hoe Hilgers met z’n schapen tussen het ongeduldige verkeer in het grensdorp door laveert. Hoe hij, thuis in de bossen van Goirle, boos een klager aan de telefoon te woord staat. En hoe zijn ouders, op pad gegaan om de keutels op te ruimen, op norse agenten stuiten. Resultaat, uiteindelijk: een boete van 300 euro.
Twaalf woorden
‘Dingen die ik zelf gekozen heb, die niet opgelegd zijn. Simpel leven. Dacht ik’. Met de eerste twaalf woorden benoemt Stijn Hilgers (40) aan het begin van de film hoe hij het wilde. De laatste twee zijn de ‘cliffhanger’ voor hoe het uitpakte.
Twintig jaar was hij met zijn leren hoed boven de weelderige haardos een opvallend gezicht in gebieden als de Regte Heide, De Utrecht en de Hoevens. Maar op een bepaald moment verdwenen de lokken. De huisarts stelde de juiste vraag: ‘Stijn, heb je stress?’ ,,Een herder die door de stress z’n haren verliest, hoe ironisch is dat?”, zegt hij nu.
Afgelopen voorjaar kwam aan zijn eigenzinnige bestaan van schapenhoeder een einde. Hilgers was stukgelopen op de regeltjes, de aanbestedingen, de bureaucratie en de commerciële concurrentie op de Midden-Brabantse hei. Zo ziet hij het: hij verloor de strijd tegen plaggende machines en ‘cowboys die drie mensen op kantoor hebben zitten om bij opdrachtgevers te lobbyen’. ,,David versus Goliath, daar heeft het veel van”, zegt ook regisseur Van Zantvoort.
Frankrijk
De ex-herder: ,,Elk jaar 30.000 euro tekort is niet vol te houden. Ik voelde wel dat ik op een zinkend schip zat.” Hij zegt het over de telefoon vanuit zuidelijk Frankrijk. Sinds augustus woont hij in een dorp nabij Limoges met vrouw Anna en zoons Midas en Artuur. Hij is er in dienst bij vrienden die een melkveebedrijf runnen.
Van Zantvoort (39) maakte Hilgers’ worsteling van dichtbij mee. Wat heet: sinds 2015 was de Bredanaar, opgegroeid in Heesch, nauwelijks uit diens buurt weg te slaan. Hij zag het grote tot nadenken stemmende verhaal, nadat hij eerder al een korte film over hem had gemaakt. ,,Ik wilde heel diep gaan. Dat was nodig om de echte werkelijkheid te tonen. En Stijn steunde dat. Ook hij wilde laten zien dat het herdersbestaan helemaal geen rozengeur en maneschijn is.”
Hij ging mee de hei op, natuurlijk. Bij zon, regen en sneeuw. Maar zulke passages zijn er niet eens zoveel. ,,Daar gaat de film niet over. Ik wilde tonen hoe een zelfstandige idealistische ondernemer wordt tegengewerkt. De regelgeving en bureaucratie waar hij tegenaan loopt. Ik herken dat, we lijken ook wel op elkaar.”
Plastic tunnel
We zien Hilgers dus ook als gezinsbaasje in de boerderij ‘t Ooievaarsnest, tijdens onderhandelingen met een opdrachtgever voor een begrazingsproject, met Tweede Kamerleden op het Binnenhof. We horen hoe het Brabants Landschap foetert op z’n plastic tunnel waarin de ooien aflammeren. En de schoorsteen moet roken: Stijn scheert schapen in de Tilburgse binnenstad, ontvangt chef-kok Herman den Blijker, reist met een lam af naar een programma van tv-presentator Valerio Zeno. ,,Uit vrije wil hoor, 600 euro per dag kon ik niet laten liggen.”
In 81 minuten film zie je het drama zich als vanzelf ontwikkelen. ‘Schapenheld’ laat Hilgers daarbij onverbloemd zien. De vloeken en scheldwoorden zijn niet van de lucht. De hoofdpersoon neemt dat voor wat het is. ,,Het zijn de rauwe emoties op bedrijfstechnisch moeilijke momenten. Dan voel je je kwetsbaar. Het wás ook vaak niet mooi.”
Van Zantvoort: ,,Hij is een rebel, dat vind ik interessant in hem.” Vroegere concurrenten noemen hem anders: eigengereid. Hilgers: ,,Daar hebben ze gelijk in. Ik wilde niet met de tijd mee en opschalen. Ik wilde het kleiner en beter. Ik ben gewoon een idealist. Dan maak je het ook niet makkelijk.” Is hij verbitterd? ,,Nee, maar wel een illusie armer. De illusie dat je in Nederland nog kunt leven van de hei, wat eeuwenlang wel kon.”
Het gaat hem goed daar in Frankrijk. Maar hij mist het wel: de heide, de kudde, de rondgang. Dat hij geen eigen baas is moet ook nog wennen. ,,Maar we zijn aan het sparen om een schapenmelkerij te beginnen. Schapen ja. Die liefde zit er nog steeds in.”
